piątek, 4 kwietnia 2014

Tytuły i zwroty grzecznościowe

W Japonii tak jak w wielu innych krajów używa się szerokiej gamy zwrotów grzecznościowych. Występują one tutaj w formie przyrostków. Najpopularniejszym jest zwrot grzecznościowy -san. Często słyszy się również -senpai, chan, czy kun. Zaraz je wszystkie opisze. 


Najczęściej używane:


 San - Jest to najczęściej używany tytuł. Przypisuje się go do nazwisk i imion zarówno mężczyzn jak i chłopców. W przetłumaczeniu na Polski znaczyło by to "Pan", "Pani". Używa się go także do opisywania innych rzeczy takich jak:

~ Tytuły pracy - Nikuya-san ("rzeźnik" + san")

~ Nazwy własne - Kojima Denki-san (Nazwa sklepu sprzedająca sprzęt elektroniczny + san)

~ Nazwy zwierząt lub produktów sporzywczych - Neko-san ("Kot" + san choć często mówi się także Neko-chan lub sakana-san czyli ryba używana do gotowania

Zwrotu -san w zachodniej Japoni (Kansai) szczególnie w okolicach Kioto używane jest -han zamiast -san. W internecie Japończycy często piszą przy swoich nickach liczbę 3 np. Yamato3, ponieważ 3 po japońsku wymawia się jako san.

Kun - Jest to tytuł nieformalny najczęściej używany w stosunku do mężczyzn. Używa się go także do kobiet ale to bardzo rzadko i niektóre dziewczyny mogą się za to obrazić (mogą uznać że myślicie że są chłopcami np.). Używa się go w przypadku:

~ Przez osoby wyższego statusu w odniesieniu do osób niższego statusu - Tak jak w przypadku relacji nauczyciel-uczeń.

~ Przez mężczyzn w podobnym wieku - Np. między dwoma kolegami 

~ Przez wszystkich w odniesieniu do chłopców - Każdy przechodzień może użyć zwrotu -kun do chłopca aby spytać czy np. się zgubił i nie wie jak wrócić do domu.

~ Przez kobiety, które czują coś do mężczyzny - Prostym przykładem będzie para kochanków

~ Przez ludzi do zwierząt rodzaju męskiego - Tu chyba nie potrzeba przykładu

Ogólnie wszystko zależy od relacji pomiędzy osobami. Tytułu -kun jak już wiecie używa się w stosunku do młodych chłopców więc nazwanie ich -san będzie oznaczało wywyższanie go a nie użycie go jako niegrzeczne zachowanie. Podobnie jak użycie -san na członkach własnej rodziny. -kun jest pomijane przy własnych dzieciach, chyba że stanowi to część przezwiska.

Chan - Nieformalna wersja -san używana w stosunku do dzieci oraz żeńskich członków rodziny. Można jej użyć również do zwierząt, kochanków czy bliskich przyjaciół. -Chan jest powszechnie uznawane za słowo pieszczotliwe, zwłaszcza w stosunku do dziewczyn aż do dorosłości. Dorośli mogą używać sformułowania -chan w odniesieniu do kobiet, z którymi są bardzo blisko. 

 W przetłumaczeniu na polski zwrot -chan może być uznane za "kochanie". Nie używa się go w odniesieniu do mężczyzn, z wyjątkiem małych dzieci. 

Imiona zwierząt często są tworzone poprzez dodanie chan do skróconej nazwy gatunkowej. Dla przykładu mogę napisać usa-chan zamiast usagi-chan (udomowiony królik). Używa się go także do nadawanie przezwisk.  

Senpai - Używane w przypadku mówienia do osób z wyższą rangą od nas tak jak uczeń do nauczyciela, kolegów/koleżanek z wyższych klas czy osób mających dłuższy staż w klubie itp. itd. Doktorzy a także inne osoby mające wysoki status w danej placówce mogą używać do siebie zwrotu -senpai, ale nie muszą jeśli są np. kolegami.

Kouhai - Jest to po prostu przeciwieństwo -senpai ale nigdy w rozmowach bezpośrednich. Nauczyciel nie może powiedzieć do ucznia Yamato-kouhai ponieważ będzie to niegrzeczne. Powinien użyć sformułowania Yamato-kun 

Sensei - Używany jest do sformułowań do osób, które osiągnęły bardzo wysoki poziom w danej dziedzinie tak jak prawnik, lekarz czy piosenkarz. Użycie go oznacza wysoki szacunek wobec osoby, do której się mówi. Początkujący mangacy (ludzie tworzący mangę) mówią do profesjonalnych artystów np Takashi-sensei

Sama - Oficjalna forma -san. Używają je ludzie mówiący do kogoś o o wiele wyższym statusie tak jak obywatel do prezydenta czy lokaj do swojego pana. Można go jednak użyć do zwykłego wyrażenia wysokiego szacunku dla kogoś, dlatego w restauracjach można spotkać się z o-kyaku-sama czyli szanowny kliencie.

Mówienie o sobie samym w formie -sama jest uznawane za wysoki przejaw egoizmu.

Można również zauważyć, że zwrotu -sama używa się w podkreślaniu emocji np o-tsukare-sama czyli wysokie podziękowanie za pomoc w czymś lub o-machidou-sama czyli przepraszam za spóźnienie.

Shi - Używane najczęściej w oficjalnych pismach lub przemówieniach, w których mówiący nie zna osobiście osoby, o której mówi. Jeśli w jakimś artykule raz zostało podane imię (np Yamato-shi) i nie pojawia się żadne inne imię, zamiast całego imienia z tytułem piszę się samo shi. 

Dono/tono - Używane jest w przypadku mówienia do osoby o niższym statucie niż wypadało by powiedzieć -sama ale wyższym niż powiedzieć -san. Dobrym przykładem byłby teść mówiący do wybranka swojej córki Yamato-dono lub Yamato-tono

Ue - Nie jest już używane tak często ale wciąż można się z nim spotkać. Jest to coś w rodzaju Dono/tono najczęściej spotykany w przypadku powiedzenia chichi-ue lub haha-ue czyli szanowny ojciec i szanowna matka.


Tytuły cesarskie i rządowe:


Heika - Używany tylko i wyłącznie do nazywania obecnego króla, prezydenta bądź imperatora. Jego znaczenie jest zbliżone do "Wasza wysokość". Można także mówić samo heika ponieważ najczęściej i tak wiadomo o kogo chodzi. 

Denka - Jest to tytuł nieurzędującego władcy takiego jak np. ostatniego prezydenta Ukrainy, który z raczej wiadomych przyczyn nie jest już prezydentem

Kakka - Oznacza "Jego ekscelencja" i jest używany w odniesieniu do ambasadorów i mężów stanu

Hime - Używany w przypadku mówienia do lub o księżniczce. Aby wyrazić jeszcze większy szacunek można dodać zwrot grzecznościowy -sama co w praktyce pisze się oraz wymawia Ohime-sama  


Sztuki walki:



Renshi - Instruktor

Kyoushi - Zaawansowany nauczyciel

Hanashi - Ekspert, często tłumaczy się jako "wielki mistrz"

Meijin - Przyznawany przez specjalną kadrę egzaminatorów oznaczające mistrza w danej sztuce. 


Inne tytuły:


Oyakata - Mistrz, szczególnie trener sumo

Shihan - Główny instruktor niepowiązany ze stopniem. 

Shidouin - Instruktor średniego szczebla także niepowiązany ze stopniem

Shishou - Instruktor niskiego szczebla także niepowiązany ze stopniem

Zeki - Dosłownie "przeszkoda" używany do adresowania zapaśników sumo dwóch głównych dywizji

Jest jeszcze wiele innych tytułów takich jak tytuły powiązane z zawodem czy nazwy przedsiębiorstw ale to już wyższa półka i nie chce wam mydlić oczu, skoro sam tego nie rozumiem za bardzo. 

Pozdrawiam.//Yamato 







Brak komentarzy:

Prześlij komentarz